Vriendenkring De Rooie Hoek

dichter Ivo van Dinther
Ballade van de Brabantse Emigranten

Hij huurt van 'nen Heer uit Helmond,
Mar de grond is mager en schraal.
Toon Willem Verlinden-Verhagen
Van Someren langs het Kanaal.

Een gedoentje van zes, zeuve bunder,
Mee putwater, zo geel van de roest,
As het vuur van de Duitse kanonnen
Da zijn huis en zijn schuur hee verwoest.

Want Toon Willem Verlinden-Verhagen
Die lag, zo ze zeggen, in het front.
Mar hij is er opneid weer begonnen,
Opneid ging de ploeg deur de grond.

Enen boer moet een leven lang vechten
Mee de grond, het weer en 't geluk.
Mar 'nen boer, die wil blijven boeren,
Die krijgde gij niet van zijn stuk.

Daar zijn d' r hier ooit komen wonen
Waar nog nooit een schup ha geslicht,
Kom vandaag op den dag mar 'ns kijken
Wa die boeren hier hebben verricht.

Enen boer die moet kunnen zweten.
Die niks duu, die kumt op de maon.
Den pezigsten boer zijn geweten
Da zee, dat ie nooit hee gedaon.

Hij ploegt en zaait zingend zijn haver
Hij ruupt huu, hot en aar tot zijn peerd
En van Handel tot Hakendover,
D' r is geen Beevert waar ie mankeert.

En hij steu in den zomer bij 't koren,
As 'nen koning bij zijn koets van goud,
Want hij is veur de aarde geboren,
Terwijl ie het mee den hemel houdt.

Hij is as de vogels in de polder.
Den hemel ligt in zijn verschiet.
En het land en de wei en de wolken
Vurmen dagelijks het rijm van zijn lied.

Hij kan aon de stad nie gewennen,
Zijn hart vraogt de rust van 't land
Mee den hemel die blinkt in de vennen,
Hij is thuis in de hei en 't zand.

Zijn ogen zuuken de vruchten,
En plukken zijn handen het ooft,
Dan zou ie as een kiendje gaon zingen,
Da God um 'nen perenboom looft.

En lente, de zon op den akker,
Hij schuilt tot 't schemert in 't moer,
Um zomers wijdbeens op de hooikar
Zich koning te vuulen en boer.

En de bieten ontdaon van hun kragen
Is hij jager mee hond en geweer,
En hij loopt naor het durp um de slachter
Want er moet weer wa spek op de leer.

Bij Toon Willem Verlinden-Verhagen
Ge vindt daar dienzelfden gang,
Mar hij huurt van 'nen Heer uit Helmond
En hij is veur de toekomst soms bang.

Zijn gedoentje is nie van de beste,
Mee putwater, zo geel soms gekleurd,
As zijn meiskes d'r pinnekensharen,
Waar Zondags een strikske in fleurt.

Zijn vader zaat hier ook te wonen
En d'r is veul verbeterd aon 't land,
Mar wa zulde mee 'n huishouwen keinder,
Wa geefde ze straks in d'r hând.

En ze zijn mee d' re tienen tesamen
"Ons taofel da kan zo nog krek"
Zee Toon Willem Verlinden-Verhagen
Mar ge ziet dat ie 't donker bekekt.

Een bedrijfke van zes, zeuve bunder,
Het kooi d'r nog bij, da maakt acht;
Hard werken van 's mergens tot 's aovonds
En nog altijd mar 'n boerke da pacht.

En dan kumt daar zo ineens 'ne wagen
Mee 'nen deftigen Heer uit den Haag,
Die laot er wa meten en graven,
Zoas Toon da zo dikwels al zaag.

"Ja, d'r kumt 'ne weg deur oew huufke
Mar da land, da wordt oe vergoed".
Zo zee die'e Heer da aon Tone,
Enen Heer uit den Haag mee , nen hoed.

Weer twee bunder minder te teulen,
En wa hedde aon 't geld as ge huurt,
Ge kunt mee 'n briefke protesteren,
Mar ze lachen urn al wa ge stuurt,

En dan zee daor mertdag in Helmond
Enen Astense mens die hij kent,
Enen mens uit de organisaties,
Die as pront en vertrouwd steu bekend.

"Toon Willem Verlinden-Verhagen
Ze zetten oe daor in de heig,
Gij kunt over 'n jaor naor de Philips,
Onthouw wa ik oe nou zeig.

Toon Willem Verlinden-Verhagen,
In ouw klompen, deè, ik wis wa ik din,
Gij moet as onze Dorus emigreren
Er is hier geen plaots meer veur ouw gezin.

De Peel is zelfs te klein geworden,
D'r lee geen lapke grond meer vrij
En ouw jongens, die willen boeren,
Mar ge blijft geen boer zonder boerderij."

Toon Willem Verlinden-Verhagen
Z'n pijpke trilt in z'ne mond,
"Ik zit mee vijf jongens en drie meiskes
Op 'n huurboerderijke schrale grond.' ,

Hij fietst op zijn eentje naor Someren,
Enen boot schuift deur het Kanaal
Enen boot, oranje beschilderd,
En mensen mee 'n heel ander taal.

Hij kekt naor de wei en de beesten,
Hij kekt naor 't gewas op 't land,
't Is hendig gezeed, doe naor ginder,
Mar ginder da's ook nog riskant.

Ze zijn mee d're tienen tesamen
Daor steu 't portret op de kast
En z'n ogen schieten vol tranen
Al weet ie da 'nen boer da nie past.

Vijf jongens, de kleinste drie meiskes
"Marleen, wa rooide gij ?''
"Ge weet, ik wil da ze boeren
Zoas vader en moeder en wij."

Ja, Marleen, wa zal ze 'm zeigen,
"Toon Willem, den boer is ons kaart -
Ik zag gere, da ons keinder zo'n blijven
Zoas ze tot nou zijn geaard."

En Toon Willem Verlinden-Verhagen,
'Nen mens zonder heel veul praot,
Die ge nooit heurt stuiten of klagen,
Hij geu naor den Bosch um raod.

"Ik huur van 'nen Heer uit Helmond
En da ging tot nog toe goed,
Mar ze zijn aon m'n land begonnen
En da is 'nen boer z'n bloed,

Er kumt ene weg deur mijn huufke
En ik zit mee 'nen herd vol jong,
Wa zoude gij denken of raojen
As ik nou naor Canada gong.

We zijn van auw boere-mensen,
Van vaders en moeders kant,
Zo wijd as we nao kunnen zuuken.
Mar ge blijft gene boer zonder land."

Hoe geuget mee informeren,
Van hot tot aar kunde gaon,
Och 'n boerke da wil emigreren,
Da zien ze mar amperkes staon.

En Toon Willem Verlinden-Verhagen
As ie thuiskumt en de klein zijn naor bed
Dan zeet ie "godorie, 't is wagen
En hier, ge weet wa ge hedt.

Mar ons keinder, Marleen, mee d're achten,
Hoe geven we ze hier 'nen herd.
't Is veur hullie, da we het moeten durven.
Ons keinder, Marleen, zijn het werd.

Um de keinder, Marleen, veur laoter
Hier moeten ze naor de fabriek,
En ons keinder, Marleen, d'r handen
Die staon naor de schup en de riek."

En Toon Willem Verlinden-Verhagen
Marleen en de drie grootste jong,
Ze leren wa Engels praoten
Al lee het mar krom op hun tong.

En ze laoten het in Helmond weten,
Da 't gedoentje opneid kan verhuurd,
Da Toon Willem Verlinden geu emigreren,
En d'n Heer krijgt nog wa appels gestuurd.

En de Pastoor, die kumt ook 'ns praoten,
Mar wat ie hier heurt, maakt 'm stil,
Da iemes zoveul van z'n keinder kan houwen
Dat ie um zijn keinder de vremde in wil.

En as ie v'rum kumt, nao wa weken,
Dan is het veur 't lest, zoas Toon zee,
Want ze zullen al gauwechtig vort vertrekken,
"Of geu onzen auwen Pastoor soms mee?"

Da's Harrie, den oudsten, die da durft zeigen
En ze lachen zo mar 'ns mee die'e praot
En den auwen pastoor zee, dat ie in Someren
Nog werk zat hee mee z'n schaop.

En ze zitten daar zo dan tesamen
Mee den auwen pastoor middenin,
En d'r wordt naor die'e mens geluisterd
Zoas in Someren nog nooit iemes din.

"Ik weet, 't is nie um de vremde
Da gullie hier weg wilt gaon,
Mar 't is veur die acht hier aon tafel
Da ze laoter zullen kunnen bestaon.

En gellie van Verlinden en Verhagen
En gellie al groot en nog klein,
Gellie zult het daarginder wel maken,
Ja ge zult 't er wel maken, naor ik mein.

Ja deez acht, ze zullen daarginder
Kunnen werken naor hun hart,
Mar blijf luisteren naor vaders en moeders
En dan heb ik nog iets, da's veur Lard.

Gij waart op het koor mijne beste
En da zeig ik nie gauw zo ge weet,
Gij waart er 't eerste en 't leste,
Gij hedt er veul tijd aon besteed,"

Dan haolt de Pastoor uit z' n tessen
Twee pekskes in rood-geel papier,
En hij steekt ze Lard in z' n handen
"Da's veur ginder, jongen, van hier.

't Is de kerk waar ge in hedt gezongen
As den besten uit heel mijn koor,
En een plaotje zo mar van mijn eigen,
En ge denkt nog 'ns aon de pastoor."

Dan vouwt ie zijn handen tesamen.
En geeft daor aon ielk apart
Een kruiske en zee nog wa woorden,
Zo mar recht en gemend uit het hart.

En as ie klaor stao um te vertrekken,
Vuult Toon Willem Verlinden in z'n tes
"Pastoor, en ge moet ons 'ns schrijven,
Hier hedde ons nei adres."

Dan gaot ie mee haostige stappen
Deur het blomhofke langs de wei,
En hij denkt, zo stil bij z'n eigen,
Goddank, ze hielden zich tei.

En Marleentje Verlinden-Verhagen
Bedenkt dat ie ze allemaol hee gedoopt,
En ze staot 'm nog nao te kijken
As ie al hal fweg Someren loopt.

Hoe is da bij ons in Brabant,
De Pastoor is bij 't begin en bij 't lest,
En ge brengt 'm 'n goei karbonaaike
As ge 'n verken hedt vetgemest.

En velt er al 'ns raod te vraogen,
Dan belde mar bij 'm aon.
En ge zegt 'm oew zurgen en trubbels,
Wat ie kan, wordt er veur oe gedaon.

En den eersten Vrijdag, wa laoter,
Dan kumt daor die bus uit Weert,
Dan steu daor die bus langs 't waoter
Veur de zoveelste die hier emigreert.

Toon Willem Verlinden-Verhagen
Hij loopt nog wa op en neer
En dan steu daor die'e Heer uit Helmond,
Van onder tot boven in het leer.

"Toon Willem Verlinden-Verhagen
- En ie presenteert subiet een sigaar -
Ik rij u en Marleen mee de wagen,
Wij blijven tot 't lest bij mekaar."

Zo'ne Heer, die ge nooit eigenlijk kende,
Die kumt daor expres veur naor hier.
Toon Willem Verlinden-Verhagen
Da duut 'm daorbinnen plezier.

En de buurt, ze dragen de koffers
Van de veurstal tot bij de put,
Waar de bus uit Weert steu te wachten
Bepeeld mee de vlag van de Schut.

Want Toon Willem Verlinden-Verhagen
Is koning en keizer geweest
Bij de Schut van Sinte Cornelis,
Die de keinder d'r stuipkes geneest.
En ze zeigen mekaar nog wa woorden.

- De sluiswachter bijt op z'n pijp -
En Janske van Tonieke Bijveld,
Has Hartjes en Gijske de Gijp.
Ze staon daor zo smaol mar te kijken,

Asof ze iets kwijt zijn geraakt
Ja, wa zulde mekare nog meer zeigen,
"Dan ik hoop, da ge 't ginder goed maakt."
"We woonden zo goed naost mekare

Marleentje, da was zo'n hel
En Toon Willem Verlinden eiges,
Da was zo'ne pronte kel."
Mar de bus uit Weert blijft nie wachten,

Wa velt er ook nog te doen.
Mar dan vraogt Doorke aon den Heer uit Helmond
Of ze mee mag, mee "mee ons moen."
En het kleinste van Marleentje d' r keinder,

Da krijgt van den Heer z'ne zin,
Bij vaders en moeders in de wagen,

Het mag bij den Heer veur in
En Harrie en Lard en Tineke
En Kees en Wim en Martien
En Truuske mee d'r pinnekensharen,

Janske Bijveld ze kan het nie zien
En ze loopt ineens naor 't hofke
Waar de klimreuskes te bloeien staon,
En ze plukt 'nen bos rooj rozen

En geeft die nog mee veur ze gaon.
De vlag van de Schut steu te waaien
"Ge ziet, de wend heb, ik mee"
Da zee Toon zo nog bij het scheien

Van zijnen herd en de Somerse Vree.
En de bus die begint te rijen,
De hand gaon nog 'ns omhoog
Mar een meiske da begint te schreien,

En Janske kekt wit naor de locht.
En den Heer uit Helmond mee Tone
En Marleentje d' r achter in,
Hij toetert, ze wuiven ze zwaaien

En dan zijn ze weg, heel 't gezin.
De buurt blijft nog efkens staon kijken
Mar de zoon van den neien boer,
Die vet al de schup op z' n schouwers

En fluit deur den hof naor 't moer
Janske Bijveld, die blijft tot het leste . . .
Mee de sluiswachter op de grint,
"Da's toch mooi van die'e Heer uit Helmond,

En die'e neie, die hier nou begint.
Da is ene boer uit Deurne
Ene boer mee mar ene zoon
En die'e zoon, die zal hier wel trouwen,

Mar we waren zo eigen mee Toon."
De vlag van de Schut waait deur Brabant,
Mar in 't hart van 't Brabantse land
Daar Stopt die'e Heer uit Helmond

En zet z'ne wagen aon de kant,
Vier mensen staon op de "Parade"
En die gaon naor de kathedraal,
En die leggen daar 'n buske reuskes

Uit Someren langs het Kanaal.
Toon Willem Verlinden-Verhagen
Marleen en Meneer van Tricht -
En Doorke steekt op tien kaarskes

Mee vader's lucifers licht.
Nog eens moet den auto dan stoppen,
En Marleen kijkt den Heer zo 'ns aon

As ze Toon daor 't land in zie stappen,
'n Stukske land waar wa erpel staon,
Hij knielt in de voor tussen d'erpel
En hij vet z'n tabaksdoos in z'n hând,

En hij schrafelt wa mee z' n vingers
En dan hee-t-ie 'n tabaksdoos vol zând.
De bus uit Weert steu te wachten
"Ons vader wordt zeker nie goed"

Maar vader Verlinden-Verhagen
Da zand, da zit in z'n bloed.
't Was mager en schraal in Someren
En ene bunder was moer.

Maar ge houwt 't meest van 'n ziek kiendje.
En zo vergeuget ook 'nen boer.
Rotterdam, en ze worden stiller,
"Kek ginder lee onzen boot"

Ze zagen op 't Kanaal veul schepen,
Mar den dezen, die is pas groot.
Een boerke, z'n vrouw en acht keinder,
Een boerke vuult in z'n tes,

Daor hee-t-ie wel dartien papieren
Mee de dollars en 't nei adres,
En de koning van de Schut van Cornelis
Mee de vlag hoog boven zijne kop

Zee "Het beste, Toon Willem en Marleentje"
En de wend sleu z'n vlag half stok.
Een stoomfluit ruupt deur den aovond,
"We varen, de kabels gaon los"

En dan steu daor 'nen heer te zwaaien
Zolang as ie zwaaien kos.
De vlag van de Schut van Cornelis
Wa boeren en 'nen Helmondsen Heer,

'n Plaotje urn nooit te vergeten,
Da's Brabant van were-di seer.
En den auwen Pastoor van Someren
Op die'e Vrijdagen'aovond in 't Lof,

Die zin "nog een tientje Veur Tone''
Ge begrijpt, da de mensen da trof.
Enen boer mee z' n vrouw en acht keinder
Die vaart op een schip deur de nacht,

Toon Willem Verlinden-Verhagen
Waor hedde gij toen aon gedacht.
En een bus rijdt stil deur den aovond
Enen auto en een bus uit Weert,

Enen Heer en wa mensen uit Someren,
Zo geuget as ge hier emigreert.
En lanske van Tonieke Bijveld,
Die denkt aon Marleentje op zee,

Och wa zulde gij ginder kijken
Gij wefke uit de Somerse Vree.
Enen boot vaart over 't waoter,
Enen boot mee 'n schôn gezin,

Enen boot mee Brabantse mensen,
Enen boot vaart de sterren in.
En een kiendje begint te dromen,
Een Somers kiendje in 'n wildvremd bed,

Da tussen de sterren aon den hemel,
Nog tien klein kaarskes te branden zet.

Brabant schuift weg, mar ge kunt nie vergeten,
En ginder in Ontario daor wordt 't portret
Van den auwen pastoor en de kerk van Someren
Deur Lard Verlinden in 'n lijstje gezet.

Toon Willem Verlinden en Marleentje Verhagen,
Hier hebben die van ullie allemaol gespeuld
En in ouw tabaksdoos, Toon, zit de aarde
Waor gij hier in Brabant op hedt geteuld.

Mar ander aarde zulde gij veinen
Al moete er een halve wereld veur rond,
En al zulde nog dukkels op oew tabaksdoos wijzen,
"Da Brabantse zand was m'ne liefste grond."

"Greutvaoder, waorum bende dan hier gekommen,
As die'e grond daorginder oe zo dierbaar was."
"Keinder, ik wilde van ullie boeren maken,
En da worde nie mee 'n haffelke gras."

't Is donker rond de Zoete Moeder
De tien klein kaarskes zijn opgebrand,
En ergens vaart 'nen boot over 't waoter
Mee tien emigranten uit 't Brabantse land,

En 's mergens ziet den Bisschop die reuskes
En stil in z'n eigen denkt ie dan,
Zeker weer mensen die hier kwamen bidden
En die veul aon Maria te zeiggen hân.